رسانه ها و پاسخگويي نهادهاي حكومتي

فصلنامه پژوهش هاي ارتباطي ، سال دوازدهم، شماره 41      
دكتر مهدي رهبري                                            

چکيده:
يكي از ويژگي هاي نظام هاي سياسي مردم سالار، توانايي پاسخگويي آنها در قبال عملكرد خود است. البته در اين خصوص نمي توان انتظار داشت كه حكومتي خود به تنهايي پاسخگوي عمل خود باشد بلكه چنين فرايندي از سازوكارهاي اساسي برخوردار است كه از آن مي توان به عنوان نهادهاي جامعه مدني ياد كرد. يك نظام سياسي از سه جزء اصلي تشكيل مي شود: مردم، جامعه مدني و حكومت. جامعه مدني شامل گروه ها و رسانه هاست كه واسطه و ميانجي خواسته هاي مردم و حكومتند. رسانه ها به عنوان يكي از اجزاي قدرتمند جامعه مدني و تاثيرگذار بر افكار عمومي نقش هاي سياسي و غيرسياسي مهمي برعهده دارند كه يكي از عمده ترين آنها واداشتن حكومت به پاسخگويي است. اين كه از رسانه ها به عنوان ركن چهارم مردم سالاري نام برده مي شود بدان خاطر است كه در كنار اركان سه گانه ديگر يعني افكار عمومي، فعاليت گروه ها و انتخابات سهم عمده اي در مردمي ساختن حكومت ها و ممانعت از فاصله ميان جامعه و حكومت دارند. حكومت باسه قوه قانون گذاري، اجرايي و قضايي همراه با سازمان ها و ارگان هاي مختلف ديگر به دليل تمركز قدرت و ثروت با آسيب پذيري و چالش هاي عمده اي مواجه است و از اين رو در صورت فقدان كنترل و نظارت نهادمند، راه خطا خواهد پيمود. از اين رو تلاش هاي گسترده اي در حوزه هاي ذهني و عيني به عمل مي آيد تا زمينه پاسخگويي هر چه بيشتر حكومت ها در قبال جامعه فراهم آورده شود در اين نوشتار سعي شده است كاركرد رسانه ها در سه حوزه هدايت و آموزش افكار عمومي، تجميع خواسته ها و نظارت بر عملكرد حكومت مورد بررسي قرار گيرد.