نمی خواهم به سربازی بروم.

   چون در ایران ارتشی وجود نداشت، تنها هنگام جنگ به صورت داوطلبانه و یا اجباری افراد جامعه را بسیج می نمودند. لذا در مواقع غیر از جنگ ارتش ثابتی وجود نداشته است. پس از تصویب قانون سربازگیری (نظام وظیفه) درسال 1304 توسط رضاخان، برای فراخوانی سربازان از روی شناسنامه اقدام می شد و اداره ی سجل احوال هر شهر فهرست مشمولان خدمت سربازی را در اختیار اداره ی نظام وظیفه می گذاشت. نخستین دوره ی مشمولان که به سربازی فراخوانده شدند، متولدین 1284 خورشیدی بودند. اما رفتن جوانان پسر 20 یا 22 ساله به سربازی در ایران کار راحتی نبود. زمانی که نه تلفن و نه اتومبیل بوده است، سربازان می بایست ماه های زیادی را در شهرهای دور با مردمانی ناشناخته [ آن موقع تلویزیون و رادیو نیز نبود] که هرگز قبلاً ندیده بودند بگذرانند. آن ها تنها با نامه نگاری ها با خانواده ی خود ارتباط برقرار می کردند، نامه هایی که برخی از آن ها حتی بعد از اتمام سربازی به دست خانواده ها می رسید.[وقتی نامه ای هم به دست شان می رسید، همه ی خانواده و فامیل و اهالی و همسایگان جمع می شدند و چون کمتر کسی سواد داشت، یکی را به زور از جایی پیدا می نمودند و او نیز با صدای بلند نامه را می خواند و دیگران می گریستند.] در ضمن پذیرش این مساله که پسران خانواده که عامل کار و درآمد برای خانواده ها به خصوص کشاورزان و دامداران محسوب می شدند، برای مدتی دراز به جایی دور روند، بسیار دشوار بوده است. برای نمونه، پدر بزرگم تعریف می کرد که به مدت دو سال در خانه اشان مخفی بود و با آمدن هر مهمانی ساعت ها در پشت بام خانه مخفی می شد تا به سربازی نرود. به سربازی رفتن پسران خانواده برای خانواده ها بسیار گران می آمد و خودِ آن پسران نیز حاضر به دوری از خانه اشان نبودند. حتی قزاق ها شبانه به خانه ی افراد می ریختند [کاری که بعد از دو سال فرار پدربزرگم عاقبت صورت گرفت و پدرش را در درگیری با قزاق ها مجروح ساخت و مادرش را دچار سکته قلبی نمود] و آن ها را با خود می بردند. این واکنش ها نه تنها در زمان رضا شاه بلکه در دوران بعدی و حتی تا همین اواخر نیز صورت می پذیرفت و اکنون نیز به صورتی محدود وجود دارد.

   ما ایرانیان خیلی سخت همراه با مقاوت های شدید وارد دوره ی مدرن شده ایم. شاید واکنش های ما طبیعی بوده است و شاید هم به خاطر ناآگاهی های مان به خاطر عدم وجود سابقه و تجربه در کشورمان. داستان های مربوط به این مساله[نظام وظیفه یا سربازی] بسیار خواندنی اند که می بایست آثاری نیز در این باره نگاشته شوند.